YÜKSEKKALDIRIM’DAN YER ALTINA

Yazar: Ebrar Şahin

Editör: Ayşe Dokuz

Şef Editör: Behice Kavak

6 Kasım 1869

Bugün yine her zamanki gibi Beyoğlu’ndan Galata’ya ulaşan Yüksekkaldırım Yokuşu’nu tırmanıyordum. Ailenin ortanca çocuğu olmak gerçekten zor. Evin dış işleriyle hep ben ilgilendiğimden her gün bu koca yokuşu tırmanmak zorunda kalıyorum. Bugün burada koca bir kalabalık vardı. Bu kalabalığın nedenini merak edip amcalardan birine sordum. Eugene-Henri Gavand adında bir Fransız mühendis, Karaköy ile Beyoğlu arasında asansör mantığıyla çalışan bir yeraltı demir yolu projesini devlet büyüklerine sunmuş. Gavand’ın teklif ettiği bu proje, Devlet Şûrasında müzakere edilmiş. Olumlu karar çıkınca 10 Haziran 1869 tarihli ferman ile gerekli imtiyaz verilmiş. Bugün de tünelin inşasına dair mukavele ve şartname metinleri, Nafia Nazırı Davut Paşa ve imtiyaz sahibi Henri Gavand tarafından birkaç saat önce burada imzalanmış. Meğer bu yüzden bu kadar insan burada toplanmış. Bu projeyi duyar duymaz çok mutlu oldum. Çünkü artık her gün bu yokuşu tırmanmak için binbir zahmet çekmek zorunda kalmayacaktım. Projenin mimarı Henri Amca’yı çok merak ettim. Kalabalığın içinde ortada duran adamın o olduğunu söylediler. Hemen koşarak yanına gittim. Ona sormak istediğim sualler vardı. Henri Amca gayet güler yüzlüydü. Hemen konuşmaya başladım.

— Merhaba Henri amca. Ben Ziya. Size birkaç soru sormak istiyorum. İstanbul’a ne zaman geldiniz? Iıı… sevdiniz mi bu şehri?

— Merhaba Ziya. Ben iki sene önce yani 1867 yılında İstanbul’u ziyarete gelmiştim. İstanbul çok büyüleyici ve güzel bir şehir. Galata ise bence gerek sanat ve moda gerekse mali ve ticari açıdan bu şehrin en güzide beldelerinden birisi.

— Galata’nın ve Beyoğlu’nun en çok hangi yönü dikkatinizi çekti? Mesela ben en çok şekercilerini seviyorum.

— Hahaha, şekercileri de güzel tabii. Galata’nın önemli bir mali ve ticari merkez olmasının yanında Beyoğlu hareketli bir eğlence yeri. Değişik milletlerden, farklı kültürlerden birçok insan burada beraber yaşıyor. Bu, benim ilgimi çeken en önemli özelliklerden biri.

— Bu demir yolu fikrinizden dolayı ziyadesiyle mutlu oldum. Artık validem beni bir şeyler almaya yolladığında bu yokuşu çıkmak zorunda kalmayacağım. Bu fikir nereden aklınıza geldi? Benim aklıma hiç böyle şeyler gelmiyor.

— Mutlu olmana çok sevindim. İnsanlar Galata’dan Beyoğlu’na çıkmak veya Beyoğlu’ndan Galata’ya inmek istediklerinde bu iki merkezi birbirine bağlayan Yüksekkaldırım Yokuşu’nu kullanıyorlar. Yüksekkaldırım’ın dik ve dar olması nedeniyle insan ulaşımı veya taşımacılıkta zorluklar çıkıyor. Tespitlerime göre söz konusu iki merkez arasında günde ortalama 40.000 kişi gidip geliyor. Yüksekkaldırım bu yoğunluğu taşımakta epey zorlanıyor. Bunun en önemli nedenlerinden biri caddede %24 gibi önemli sayılabilecek bir eğimin mevcut olması. Caddenin genişliği ise yalnızca altı metre. Hatta yer yer dört metreye kadar düşüyor. Bu şartlarda yürümek oldukça güç ve yorucu oluyor. Bu yüzden Karaköy ile Beyoğlu arasında asansör mantığında çalışan bir yer altı demir yolu ile insan taşımacılığının kolayca sağlanacağını düşündüm. Teklif ettiğim bu proje Devlet Şûrasında müzakere edildi. Olumlu karar çıkınca 10 Haziran 1869 tarihli ferman ile gerekli imtiyaz verildi. Bugün de birkaç saat önce Nafia Nazırı Davut Paşa ile Tünel’in inşasına dair mukavele ve şartname metinlerini imzaladık.

— Gerçekten çok heyecanlıyım. En kısa zamanda bu projeniz gerçekleşir umarım.

— Umarım.

— Sorularımı cevapladığınız için müteşekkirim Henri amca.

— Ben teşekkür ederim. Hoşça kal Ziya.