FİL İLE FİLOZOF

Yazar: Nur Banu İlerigelen

Editör: Tuğba Atlı

Şef Editör: Behice Kavak

Merhaba, ben Fil. Evet, sadece Fil. Ama geleceğin Filozof Fil’i. Bir fil olarak filozofları her zaman merak etmişimdir. Bu yüzden de şehir şehir gezer, ünlü filozoflarla tanışır, onlarla sohbet ederim. Bugün de herkesin çok iyi bildiği bir filozof ile görüşmek için Dımeşk’e geldim. Kendisi 871 yılında Türkistan’ın Fârâb şehrinde doğmuş. Asıl adı Ebû Nasr Muhammed ama Fârâblı olduğu için Fârâbî ismini tercih ediyor.  

Kendisini anlaştığımız yerde, en sevdiğim cami olan Emeviyye Cami’sinde beklemeye başladım. Çok geçmeden o da geldi.

- Hoş geldiniz Fârâbî Bey.

- Hoş bulduk Fil Bey.

- Öncelikle size teşekkür etmek istiyorum. Yoğun düşünce ve yazı hayatınızda bana vakit ayırdığınız için size minnettarım.

- Estağfurullah, ne demek.

- Filozofları oldum olası çok severim. Hatta ben de hep bir filozof fil olmayı hayal ederim. Size göre filozof kimdir ve filozof olmak için ne yapmamız gerekir?

- Felsefeyle ilgilenen kişiye filozof denir. Ne yapmanız gerektiğine gelince bu soruyu Kindî’ye sormuş olsaydınız matematik bilmeyen filozof olamaz, derdi. Ama bana sorarsanız filozof olmak için önce geometri ve mantık öğrenmelisiniz. Ve tabii sonrasında fizik. Fizik bilmeyen felsefenin f’sini anlamaz.

- Hepsini not aldım. Peki nedir bu felsefe?

- Felsefe varlıkları bilmektir. Yani evrendeki bütün varlıkların var olma sebeplerini, amaçlarını ve işleyişini araştırmaktır. Bu araştırma aynı zamanda ahlakımızı da güzelleştirmeli. O yüzden günün birinde kötü ahlaklı birinin filozof olduğunu duyarsanız sakın ha inanmayın! Bilin ki o sahte filozoftur çünkü filozof dediğin iyi ahlaklı olur.

- Hımm… Bunu bilmiyordum doğrusu. Keşke herkes iyi ahlaklı olsa…

- Siz hayvanlar için iyi veya kötü ahlak yoktur zaten. Ahlak insanı ilgilendiren bir meseledir.

- Neden?

- Çünkü ahlaklı olmak insanın tercihine bağlıdır. Önemli olan kötüyü değil iyiyi tercih etmektir, yani iyi ahlaklı olmaktır.

- Peki nasıl iyi ahlaklı olunur?

- Dengeli olarak, aşırıya kaçmayarak. Her şeyin aşırısı kötüdür. Cimrilik kötüdür, savurganlık da kötüdür; çünkü ikisi de aşırıdır. Ama cömertlik iyidir ve cimrilikle savurganlığın dengeli hâlidir. Bunun gibi her davranışta dengeli olursanız iyi ahlaklı olursunuz.

- Fârâbî Bey bütün bunları nasıl öğrendiniz? 

- Memleketim Fârâb’da meşhur öğretmenlerden dersler aldım. Arapça ve Farsça öğrendim. Büyüdüm ve kadı oldum. Kadı oldum diye ilim öğrenmeyi bıraktım sanmayın. Her zaman okudum. Yattım okudum, kalktım okudum. Yürüdüm okudum, durdum okudum. Aristo’nun De Anima eserini neredeyse 100 kere okumuşumdur. Baktım ki ilim öğrenmek baldan da tatlı, kadılığı bırakıp sadece ilim öğrenmeye çalıştım. Bunun için de taa Buharalara ve Bağdatlara kadar gittim.

- İlim öğrenmeye ve bilgi edinmeye neden bu kadar önem veriyorsunuz?

- Gerçek mutluluğa ulaşmak için.

- Gerçek mutluluk mu? Mutluluğun gerçek olmayanı da mı var ki?

- Elbette var. Dans ederek, pasta yiyerek veya arkadaşlarımızla vakit geçirerek de mutlu oluruz ama o mutluluk bir süre sonra biter. Gerçek mutluluksa hiç bitmeyen bir şeydir. O da bilgiyle aydınlanmaktır.

- Zaten sizin de Mutluluğu Kazanma adlı bir yazınız var. Onu da en yakın zamanda okumayı istiyorum. Kıymetli vaktinizi bana ayırdığınız için size tekrar teşekkür ederim Fârâbî Bey. Sizden öğrenecek daha çok şeyimiz var. İyi çalışmalar dilerim.

- Teşekkürler.