Evrenin Dili Matematik

Yazar: Ayşe Nur Sezgin

Editör: Hatice Boyraz

Ünlü bilim insanı Galile’nin dediği gibi evren gerçekten matematik diliyle yazılmış olabilir mi? Matematik denilince ilk akla gelen dört işlem. Belki kareköklü ifadeler ya da türev ve integral.  Aslında matematiği sadece bu bakış açısıyla sınırlandırmak matematiğe haksızlık olur. Kimileri için korkulu bir rüya kimileri için ise dünyayı anlamlandırmamızı sağlayan büyülü bir dünyadır. Matematik hayatımızın her alanında kendine yer bulabilen bir bilim dalıdır. Günlük hayatın akışında kullandığımız işlemlerden tutun da mimaride, mühendislikte, sanatta, tıpta yani her alanda matematiğe rastlamak mümkündür. Matematik sanatın bir alanı olan edebiyatta da yer almıştır.

Matematikçiler de çok iyi roman yazarı olmuştur.

Evet matematik edebiyat alanında da karşımıza çıkar. Edebiyatta matematik iki şekilde ele alınmıştır. Birincisi matematik öğretimini amaçlayan ya da matematik öğretimine araç olmak için yazılan eserler; ikincisi ise içinde örtük bir şekilde matematiksel öğeler barındıran eserler olmuştur.

 Bazı matematikçi yazarlar da vardır. Matematik öğretme amacı olmayan romanlar yazmışlardır. Mesela Lewis Carroll. Evet Alice Harikalar Diyarında kitabının yazarı Charles Lutwidge Dodgson bir matematik profesörüdür. Romanın kurgusunun içine ustaca yerleştirilmiş matematiksel öğeler oldukça dikkat çekicidir.  Dostoyevski mühendislik okulunu başarıyla bitirmiştir. Karamazov Kardeşler romanında Öklid Teorisi’yle ilgili bir konuşmaya yer vermiştir. Bu kişilere Türk yazarlardan da örnek verebilirim. Oğuz Atay’ın mesleği inşaat mühendisliğidir. Tutunamayanlar romanında roman karakterleri arasında zaman zaman matematiksel kavramlar hakkında tartışmalara yer verilmiştir.

Çocuk Edebiyatında Matematikçi Yazarlar

Çocuk edebiyatı özelinde baktığımızda da gözümüze çarpan bazı yazar ve kitaplar vardır. Çocuk edebiyatı yazarlarından Tuğba Coşkuner bir matematik öğretmenidir. Bazı kitapları doğrudan matematik temalıdır. Mesela Cezve Kitap’tan çıkan ‘Yeterince Tembel Misin?’ isimli kitabı, günlük hayatın içindeki matematik hakkında çocukları bilgilendirmek için yazılmıştır. Eğlenceli ve akıcı dili sayesinde çocuklara matematiğe sevdirecektir. Bazı kitapları ise matematik öğretimi ile ilgili bir kaygı taşımayan çocuk kitaplarıdır. Mesela Cezve Çocuk’tan çıkan Yeşil Kafalar serisi eğlenceli bir çocuk kitabı serisidir. Matematik öğretimi kaygısı taşımamasına rağmen kitabın akışı içerisinde birçok matematiksel ifade karşımıza çıkar.

Matematikçi yazarlardan biri de Aziz Nesindir. Yazdığı romanların yanında matematik temalı kitapları da vardı. Hem çocuklar hem de yetişkinler için kitaplar yazmaktadır. Bunlardan bazıları doğrudan matematik hakkındadır. Nesin Matematik Köyü Yayınları’ndan Matematik ve Korku kitabında çeşitli ispat ve teoremlerden akıcı bir şekilde bahsetmiştir. Yazarın Nesin Yayınevi’nden çıkan çocuk romanları da bulunmaktadır. Şimdiki Çocuklar Harika isimli romanı ise matematik öğretimi kaygısı taşımayan çocukların, günlük hayatta bazı davranışlarını anlatan bir romandır. Ahmet Baki Yerli de bir matematik öğretmenidir. Çocuklara matematiği sevdirmek amacıyla içinde matematiksel problemlerin de yer aldığı macera romanları yazmıştır.

Çocuk Kitaplarında Matematik Nasıl İşlenmiştir?

Çocuk edebiyatında matematik ile ilgili kitap yazan yazarların hepsi matematikçi değildir. Nazif Tepedenlioğlu matematikçi olmamasına rağmen Kim Korkar Matematikten adlı kitabında matematik tarihinden kesitler anlatmıştır. Pegasus Yayınları’ndan Kristin Dahl ve Sven Nordqvist’in yazdığı Matematiğin Anlamı isimli kitap matematikteki bazı sembol ve kavramları resimler ya da problemler üzerinden açıklamıştır. Öğrencilerin dikkatini çekecek şekilde renkli ve eğlenceli çizimlere yer verilmiştir. Timaş Yayınları’ndan çıkan Duygu Kaçaranoğlu’nun Sayıların Efendisi kitabı ise ünlü matematikçilerin hayatlarına yer veren bir kitaptır. Çocuklara matematik bilimine çok önemli katkılar sağlamış olan bilim insanlarının hayatları hakkında bilgiler verilmiştir.

Çocuk Edebiyatı Çocuklardaki Matematik Ön Yargısını Kırabilir Mi?

Çocuk edebiyatı yazarlarından biri olan Şermin Yaşar’ın da matematik öğretme kaygısı olmadan kitaplarında matematiksel ifadelere yer verdiğini söyleyebiliriz. Taze Kitap Yayınevi’nden çıkan Abartma Tozu isimli kitabın içerisine serpiştirilmiş bolca matematiksel ifade vardır. Tubitak Yayınları’nın Matematik Her Yerde serisinde her öykü bir matematiksel kavramı açıklayacak şekilde yazılmıştır.

Matematik ve edebiyatın iç içe olduğu ama bu yazıya sığdıramadığım birçok yazar ve kitabı vardır. Özellikle ilkokul çağındaki öğrenciler için matematik dersi zor olarak bilinen derslerden biri olmuştur. İlkokul çağındaki öğrenciler henüz somut işlemler dönemindedir. Yapılan bilimsel araştırmalar, çocuk edebiyatında matematiksel kavramlara yer verilmesinin öğrencilerin matematiksel kavramları somutlaştırarak daha anlamlı bir şekilde öğrenebileceğini belirtilmiştir. Böylece çocukların matematik hakkındaki önyargılardan arınarak daha çok çalışmaları ve öğrenmek istemeleri sağlanabilir.