BUZLAR ÜLKESİ

Yazar: Tuğba Atlı

Editör: Aysel Yardımcı

Şef Editör: Behice Kavak

Müthiş bir kıştı ve her taraf kar içindeydi. Dereler, göller donmuştu. Belediyenin zorlukla açtığı yolda, yaşadığım apartmanın önüne nakliye aracı yanaştı. Görünen o ki uzun süredir boş olan karşı daireye yeni birileri taşınıyor. Acaba yeni komşum nasıl birisi? Ne işle meşgul?

Normalliğin tanımına uymayan garip eşyalardan gözlerimi alamıyordum. Daha önce hiç görmediğim tarzda mobilyalar, koli koli balık… Bir dakika kızak mı o?

Ertesi sabah kapıda, kürklü şapkası ve kürklü çizmeleri ile yeni komşumla karşılaşınca anladım garip eşyaların sebebini. En güler yüzlü hâlimizle, sadece selamlaşabildik. Ardından şaşkın şaşkın bakarken gözümde tek canlanan, verdiğim kurabiye tabağını geri alırken içine konacak olan kurutulmuş balıklar oldu.

Değişik yaşam stilleri nedeniyle âdeta efsane olmuş; kar, buz ve kürklü şapka denince akla gelen ilk isim Eskimo’dur.

Dünyanın en kuzeyine, hatta belki bu dünyadan bile olmayan bir yere, Eskimoların ülkesine gitmeye hazır mısınız? Üzerinize bir ceket alsanız iyi olur çünkü az sonra soğuğu iliklerinize kadar hissedeceksiniz!

Eskimolar, diğer adıyla İnuitler; Sibirya’da, Alaska’da, Kanada’da ve Grönland’da yaşayan avcı ve toplayıcı bir halktır. Gündüzle gecenin yer değiştirdiği, sadece en güçlülerin hayatta kaldığı, Kuzey Işıkları’nın ülkesi Grönland…

Grönland oldukça büyüktür, bu sebeple nüfus yoğunluğu çok azdır ve orada sadece 56.000 kişi yaşıyor.

Ülkede neredeyse hiç sebze ve meyve yetişmediği için buz kırıcı gemilerle Grönland’a erzak götürülüyor. Bunlar Danimarka’dan geliyor çünkü Grönland bağımsız olmayan, Danimarka Krallığı’na bağlı özerk bir bölgedir. Ülkedeki sağlık, güvenlik ve altyapı hizmetleri Danimarka tarafından sağlanıyor. Her yer buz diye düşünmeyin, ülkede içilebilir su bulmak hiç de kolay değil. Belediyeler birkaç günde bir evlere su dağıtımı yapmaktadır.

Yürümeyi sever misiniz? Grönland’da neredeyse hiç araba yok, bunun sebebi ülkede yeterince yol olmamasıdır. Ulaşım için tekneler ve köpeklerin çektiği kızaklar kullanılıyor. Günümüzde ise daha çok motorlu kızaklar tercih ediliyor.

Burada gün ışığına hasret kalabilirsiniz. Hava sürekli kapalı, bazen aylarca gece yaşanıyor. Sizi birkaç dakika içerisinde bir buz kütlesine çevirebilecek, -60 dereceye kadar düşen sıcaklıklar, su, ulaşım ve barınma alanlarındaki güçlükler… Kısaca burada yaşamak hiç ama hiç kolay değil.

Nüfusunun tamamına yakını balina, fok, ren geyiği gibi canlıların avcılığıyla geçiniyor. Fok balığının etinden, derisinden ve yağından faydalanılıyor. Kısaca, temel besin kaynakları doğada bulabildikleri. Kıyafet, ev eşyalarının çoğunluğu da hayvan derisinden ve kemiklerden oluşmaktadır. Eskimolar, vücutları için gerekli olan vitamini sadece çiğ et ve balıklardan karşılar. “Çiğ et mi?” demeyin sakın! Mesele hayatta kalmak olduğunda birçok şey sıradanlaşabiliyor.

Çıktıkları avlarda eğer av uzun sürerse, hemen iglo denilen kar barınakları yapıyorlar. İglolar, İnuitler’in zorlu koşullara nasıl adapte oldukları ve içinde yaşadığı çevreyi en pratik bir şekilde nasıl kullandıklarına dair en güzel örnektir. Bir iglonun yapımı usta bir İnuit için sadece 20-30 dakikadır.

Eskimoların fiziksel özellikleri, bu iglolar ve yaşanan ortamın şartları için uygun nitelikler taşımaktadır. Boy uzunlukları ortalama 150-160 cm’dir. Çekik gözleri, küçük ayakları ve dar burunları ile tipik özelliktedirler.

Amerikalı yerlilere mi yoksa Moğol ırkına mı dâhil oldukları net olmasa da Moğol ırkına dâhil olduklarının kanıtı daha fazladır. Dilleri Eskimo-Aleut dil topluluğunun bir kolunu oluşturmaktadır. Bu dilde genizden konuşulmaktadır. Yaklaşık 10.000 kelimeleri vardır.

Dinî inanç olarak Eskimolar, tabiat olaylarını yöneten ruhlara inanırlardı ancak son yıllarda Hristiyanlığı benimsemeye başlamışlardır.

Eskimoların selamlaşma stilleri de oldukça değişiktir. Burunlarını, birbirlerinin burnuna sürterek selamlaşırlar. Bir Eskimo ile karşılaşırsanız bu harekete şaşırmayın.

Dünyanın belki de en sıra dışı manzaralarının ve maceracı kâşiflerin ülkesi… Kanolarla denize açıldığınızda katil balinaların yanınızdan geçtiği, fokların veya ren geyiklerinin her yerde karşınıza çıktığı, sevimli penguenlere selam verebildiğiniz, kutup ayılarının size sürpriz yaptığı, dondurucu denizlerde dalış yapabildiğiniz, gemilerle buzullar arasında sonsuz bir yolculuğa çıkabildiğiniz, hayatta kalmak zorunda olanların yaşadığı bir ülkedir Grönland.

Maalesef çok kısa bir zaman sonra ülkedeki buzulların erimesi bekleniyor. Bu hem oradaki insanlara hem de dünyanın geri kalanına, büyük felaketlerin kapısını açacak uluslararası bir sorun.

Tüm bunlar yaşanmadan önce gidip görme şansınız olur mu bilmiyorum ancak şunu unutmayın ki orası buzlar âleminin büyülü ve yalnız ülkesi!