BİR ANDROİD “EN DOĞRU ARKADAŞINIZ” OLABİLİR Mİ?

  YAZAR: AYŞE KEVSER CAN

  EDİTÖR: HATİCE BOYRAZ 

Türkiye’de ve dünyada “Ortanca” kitabıyla ünlenen Kirsty Applebaum’un Genç Timaş’tan Elif Nihan Akbaş çevirisiyle yayımlanan En Doğru Arkadaşınız adlı kitabı, 2024 yılı haziran ayında yayımlandı. Yapay zekâ ve robot kavramlarının içerisinde arkadaşlık temasını insan-robot arasında kurgulayan kitap, dış dünyanın duygusal gerçekliğine meydan okuyor.

Kendini fazlasıyla yalnız hisseden, yalnızlıktan canı sıkılan ve ergenlik çağına yaklaşan Sarah ile ailesinin satın aldığı son sürüm android Robot Ivy arasında geçen ve zamanla ikisi arasında gelişen etkileşimli “duygusal” bağı ele alan En Doğru Arkadaşınız kitabı okuyanın aklına ‘En doğru arkadaşınızın insan olmaması sizin için fark eder miydi?’ sorusunu getiriyor.

 Android kahramanımız; Jenson & Jenson adlı bir android üreticisi firmanın son sürüm “yeni ürünü” DooruArkadaş 560 No. IV. Kendisi 83 numaraya sahip tam bir android. Görevi ise insanlara arkadaşlık etmek, yani arkadaşlık “hizmeti” vermek. Öyle bir arkadaş ki asla zorbalık yapmaz, zarar vermez, yalan söylemez, göz dikmez, çalmaz ve kıskanmaz. Ailelerin, özellikle çalışan ebeveynlerin çocukları için düşünebileceği harikulade bir fırsat, çocuklar içinse mükemmel bir yoldaş niteliğinde. Ne söylenirse harfiyen yerine getirir. Etrafında ne görüyorsa, nasıl davranması gerekiyorsa, onu robotik zihninin süzgecinden eleyerek geçirip en yakın arkadaşının isteği doğrultusunda gerçekleştirir. Kim istemez ki!

İnsan kahramanımız ise ergenliğe adım atmak üzereyken yalnızlıktan patlayan Sarah. Anne ve babasından kendisine bir köpek sahiplenmelerini ister. Ancak ebeveynleri köpek yerine android satın almayı tercih eder. Çünkü yeni androidlerin diğer tüm ebeveynler gibi çocuklarına daha iyi arkadaşlık yapacakları konusunda hemfikirdirler.

DooruArkadaş 560 No. IV eve geldiğinde Sarah ondan pek hoşlanmaz. Ancak birbirlerine alışan ikili muhabbet koyulaştıkça ilişkilerini ilerletir. Ev ahalisi de her ne kadar tam olarak alışamasa da evde yeni “bireyin” varlığı hissedilmeye başlar. Adını Ivy koyduğu arkadaşı ona ayak uydurmaya çalışır, Sarah da zamanla kendisine ayak uydurmasını kolaylaştırmak için mümkün olduğunca ona yardım eder.

Her şey yolunda gibi görünürken ve son yeni sürüm 144 adet android büyük ilgi görürken üretim firması sahipleri Büyük Bayan Jenson’ın “işsizler”, Küçük Bayan Jenson’ın ise “protestocular” olarak adlandırdığı takım, “Android Hakları Savunucuları” olarak androidlerin olası imhalarına karşı çeşitli protestolar düzenlemeye başlarlar. Sarah’ın ailesi kendi androidlerinin de insan gibi hissetme ihtimalinden kaygı duyarlar ve arkadaşını kapatması konusunda Sarah’ı uyarırlar. Ama Sarah’ın arkadaşına sahip çıkması gerekir, çünkü “Teknolojik Aletini Okula Getirme Günü” yaklaşmaktadır. Ancak yaşadıkları ve hissettikleri arasında gelgitler yaşayan Sarah için okul yine korkunç bir yere dönüşür. Okuldan çıktıkları bir gün, insan gibi hisseden androidlerin iade edilmesi yönünde kampanya başlatıldığı haberi çıkmış aksi durumda toplanılarak imha edileceği uyarısı yapılmıştır. En doğru arkadaşı Ivy ile - en doğru kararı aldıklarını - düşünerek birlikte kısa bir yolculuğa çıkarlar. Yolculuk, gerçekten istedikleri gibi geçmiş midir? Sarah, arkadaşının imha edilmemesi için güvenli bir alan düşünür ancak güvenli alanın hiç güvenilir olmadığını fark ettiğinde daha parlak, daha güvenli bir çözüm bulacaktır: onu gerçek sahibi Küçük Bayan Jenson’a götürmek.

            Kirsty Applebaum, En Doğru Arkadaşınız’da, robot-insan ilişkisine yeni bir pencere açıyor. Bir insanın bir robotla “ciddi” bir arkadaşlık kurması ya da başka herhangi bir “duygusal” ilişkiye girip giremeyeceği konusunu ele alırken bunu gerçekçi biçimde yapıyor. Kitabın anlatıcısını android olarak seçmesi, doğal diyalogları, paylaşımları, duygusal iletişimlerinin gerçekliği okura “Neden olmasın?” sorusunu sorduruyor. En Doğru Arkadaşınız, ilerleyen zamanlarda ciddi bir problem yumağı hâline gelebilecek “ebeveynlerin çalışma hayatı, bireylerin yalnızlıkları, arkadaşlık” gibi konuları çokça sorular eşliğinde getirip önümüze koyuyor. Dünyadaki en iyi arkadaşa sahip olma şansınız olduğunu siz de bir düşünün!

Tanıtımına ve kullanma kılavuzuna göz atmak isterseniz bilgiler ek’te yer almaktadır.

“Biz Jenson & Jenson DooruArkadaş 560 No. IV’üz. Biz Çocuğunuz İçin En İyi Seçim’iz. Artık ona zorbalık yapabilecek, zarar verebilecek, yalan söyleyebilecek, sahip olduklarına göz dikebilecek, çalabilecek ya da kıskanabilecek diğer insan çocuklarıyla oynamasına gerek yok. Biz yalnızca eğlence ve iyiliğe programlıyız.”